Khi nhắc đến bạo lực, nhiều người thường nghĩ ngay đến bạo lực thể chất. Tuy nhiên, lạm dụng tình cảm – những lời chỉ trích, coi thường hoặc sỉ nhục – cũng để lại những hậu quả nghiêm trọng đối với trẻ. Ở bài viết này, Toan.vn chia sẻ những sai lầm phổ biến của cha mẹ có thể gây hại lớn đến trí não con.
Lạm dụng tình cảm là gì?
Lạm dụng tình cảm đề cập đến việc khiến trẻ em bị sỉ nhục bằng lời nói và bỏ bê về mặt cảm xúc. Kiểu lạm dụng tâm lý này thường được bọc trong tấm áo choàng tình yêu và thường đến từ những người gần gũi nhất:
- Chỉ trích, la mắng không có tính xây dựng.
- Phớt lờ, coi thường nỗ lực và kết quả của trẻ.
- Sử dụng ngôn ngữ để sỉ nhục hoặc gây tổn thương tinh thần.
Những hành động này dường như vô hại nhưng tựa như “vết cắn” lên tâm trí trẻ, ảnh hưởng tới sự phát triển lâu dài.
Cha mẹ cần tránh những sai lầm thường gặp khi đồng hành cùng con khôn lớn
Ảnh hưởng nghiêm trọng của lạm dụng tình cảm
- Sự phát triển trí não: Theo nghiên cứu từ Harvard, trẻ bị lạm dụng tình cảm thường có nguy cơ suy giảm chức năng trí não như tư duy logic, khả năng học tập và xử lý cảm xúc.
- Tâm lý bất ổn: Những trẻ phải chịu lạm dụng tình cảm thường có xu hướng tự ti, dễ bị lo lắng, trầm cảm hoặc các rối loạn cảm xúc khác.
- Phát triển nhận thức: La mắng quá nhiều sẽ không giúp trẻ tiến bộ nhanh hơn mà ngược lại làm tổn hại đến trí nhớ và khả năng nhận thức của trẻ, gây khó khăn tiềm ẩn trong học tập.
- Tự đánh giá: Những đánh giá tiêu cực lâu dài từ bên ngoài sẽ được trẻ nội hóa thành “tự đánh giá”. Việc thường xuyên bị kìm nén khiến trẻ tự ti, thiếu tự tin, có thói quen phủ nhận bản thân, dễ bị coi là “kẻ thua cuộc” và rơi vào tình trạng tủi thân, bỏ rơi bản thân.
- Quan hệ xã hội: Những trẻ này thường khó xây dựng mối quan hệ tin cậy và phát triển kỹ năng giao tiếp hiệu quả.
>> Xem thêm: Mô hình Earthwise cho việc làm cha mẹ trong thời đại AI
Những dấu hiệu nhận biết lạm dụng tình cảm
Cha mẹ có thể nhận ra những biểu hiện sau ở trẻ:
- Trẻ thường xuyên cãi lại hoặc hoàn toàn khép kín, xa lánh mối quan hệ gia đình.
- Học lực sa sút, khó tập trung trong việc học.
- Biểu hiện cảm xúc mất kiểm soát như khóc, dễ nổi cáu hoặc lo sợ quá mức.
Thấu hiểu và yêu thương giúp con phát triển trí não tốt
Biện pháp phòng tránh lạm dụng tình cảm
- Bỏ qua kỳ vọng, tôn trọng cá tính của con: Trẻ em không phải là công cụ để chúng ta đặt kỳ vọng vào, cũng không phải là con rối để thực hiện những mục tiêu của cha mẹ. Giáo dục nên giúp trẻ tìm thấy chính mình và trở thành phiên bản tốt hơn chứ không phải biến thành đứa trẻ mà cha mẹ tưởng tượng.
- Giáo dục tích cực: Một nghiên cứu của Đại học Iowa ở Mỹ cho thấy chưa đến 20% những lời cha mẹ nói với con hàng ngày là tích cực và khích lệ. Hãy sử dụng ngôn ngữ khuyên khích, tôn trọng cảm xúc và ý kiến của trẻ.
- Xây dựng giao tiếp tích cực: Tránh sử dụng ngôn ngữ gây tổn thương, thay vào đó hãy lắng nghe và đồng cảm.
- Nâng cao nhận thức: Tìm hiểu về lạm dụng tình cảm và các tác động lâu dài của nó để điều chỉnh hành vi kịp thời.
>> Xem thêm: Bật mí cách dạy con tuổi dậy thì cha mẹ cần biết
Kết luận
Lạm dụng tình cảm đôi khi khó nhận biết hơn so với bạo lực thể chất, nhưng ảnh hưởng của nó lâu dài và nghiêm trọng không kém. Việc nhận diện và tránh những sai lầm phổ biến của cha mẹ là rất quan trọng để bảo vệ tương lai lành mạnh của trẻ.
Nhiệm vụ đầu tiên của cha mẹ là gần gũi với con cái và chăm sóc cho sự trưởng thành của chúng. Nhiệm vụ thứ hai là tách khỏi con cái và phát huy tính tự lập của chúng. Nếu đảo ngược thứ tự, bạn đang làm một điều gì đó không tự nhiên, điều này không chỉ khiến tuổi thơ của đứa trẻ cằn cỗi mà còn bóp nghẹt cuộc sống trưởng thành của con mình.
14-09-2025
